تغییرات مهم مبحث ششم ویرایش چهارم
در این مقاله به تغییرات مهم مبحث ششم (ویرایش چهارم سال ۹۸) ، اشاره میکنیم :
در ویرایش چهارم مبحث ششم ، مهم ترین تغییرات بحث انشای ویرایش جدید است که نسبت به ویرایش ۹۲، خیلی مناسب تر شده است. بخصوص در فصل بار باد این موضوع مشخص تر است و توضیحاتش سر و سامان گرفته است.
تغییرات فصل اول
فصل اول به منظور انسجام بیشتر موضوعات، دسته بندی تعاریف و گویایی بیشتر متن اصلاح و بازنویسی شده است. به جز انجام تغییراتی در تعاریف روشهای طراحی و ظرایب اهمیت بارهای باد، برف و یخ، بخشی از فصل اول با عنوان روشهای عملکردی به پیوست این مبحث اضافه شده است.
تغییرات فصل دوم
ترکیب بارها در این فصل، دچار تغییرات عمده‌ای شده است، که اهم آن یکسان شدن ترکیبات بارگذاری سازه‌های فولادی و بتنی و افزودن ترکیبات بار در حالات بارهای بهره‌برداری و خود کرنشی است.
یکی از مهم ترین تغییرات، حذف ترکیب بارهای حالت حدی نهایی در طراحی ساختمان‌های بتن‌آرمه است.
در واقع ترکیب بارهای حالت حدی نهایی در طراحی ساختمان‌های بتن‌آرمه با ترکیب بارهای حالت حدی مقاومت در طراحی سایر ساختمان‌ها از جمله ساختمان‌های فولادی ادغام شده و تحت عنوان ترکیب بارها در طراحی به روش ضرایب بار و مقاومت با همان ترکیبات بار مربوط به ساختمان‌های فولادی ارائه شدند.
تغییر بعدی در ترکیب بارهای حالت حدی
افزایش ضریب بار باد از مقدار ۱.۴ به ۱.۶ در تمام ترکیبات بار مربوط به روش ضرایب بار و مقاومت که حاوی بار باد هستند، می‌باشد. این امر ناشی از پیچیدگی برآورد دقیق بار باد (به‌ویژه برای حرفه مهندسی) بوده که جهت جبران ساده‌سازی محاسبه بار باد، ضریب بار بزرگتری به آن اختصاص داده شده است. افزایش ضریب بار باد از مقدار ۱.۴به ۱.۶ در تمام ترکیبات بار مربوط به روش تنش مجاز که حاوی بار باد هستند، نیز رخ داده است.
آخرین تغییر این فصل؛ حذف “ترکیب بارهای حالت‌های حدی بهره‌برداری” بود که به‌طور کلی برای همه حالات حدی بهره‌بردای ارائه شده بودند.
به‌جای ترکیبات بار کلی ویرایش قبل، ترکیبات بار اختصاصی مربوط به هر حالت حدی بهره‌برداری (تغییر شکل قائم، تغییر مکان جانبی نسبی و تغییر مکان ناشی از بارهای خودکرنشی) ارائه شده که معقول و منطقی است.
بارهای تیغه‌بندی، رفت و برگشت بین بار مرده و بار زنده
در ویرایش سال ۱۳۹۸ مبحث ششم، هم در فصل بار مرده و هم در فصل بار زنده ضوابط مربوط به دیوارهای جداکننده بیان شد که در مجموع نسبت به ویرایش سال ۱۳۹۲ تغییری به شرح ذیل داشت:
اگر وزن هر مترمربع سطح دیوار جداکننده بیش از ۱ کیلونیوتن باشد، به عنوان بار مرده محسوب می‌شود. حال اگر بین ۱ تا ۲ کیلونیوتن باشد، به‌صورت گسترده بر کف اعمال می‌شود ولی اگر بیش از ۲ کیلونیوتن باشد، بار مرده محسوب شده و باید در محل واقعی خود اعمال شود. اما اگر کمتر از ۱ کیلونیوتن باشد، بار زنده به حساب می‌آید که شرایط آن به صورت کامل در ویرایش جدید ارائه شده است.
تغییرات فصل سوم
در این فصل بندی تحت عنوان وزن تیغه ها و دیوارها اضافه شده است.
تغییرات فصل چهارم
به جهت تغییرات مبحث هفتم و برای جلوگیری از دوگانگی متون، بخش‌هایی از فصل چهارم تغییر کرده ، ضمن آنکه بند کنترل در مقابل لغزش، واژگونی و برکنش ، به این فصل اضافه شده است.
تغییرات فصل پنج
این فصل از مبحث چند تغییر مختصر داشته است.
1- در قسمت مربوط به “بار وارد بر سیستم‌های نرده و جان‌پناه”، که در ویرایش سال ۱۳۹۲ با عنوان “بارهای وارده بر سیستم‌های نرده و نرده حفاظ” بیان شده بود، بار وارد بر سیستم‌های نرده و جان‌پناه که در محل‌های ازدحام واجتماع‌قرارمی‌گیرند،اضافه‌شد.
2- در جدول مربوط به حداقل بارهای زنده گسترده یکنواخت و بار زنده متمرکز کف‌ها، برخی عناوین حذف یا اضافه شده و یا با تغییر مقدار بار زنده همراه بوده‌اند
بار سیل تحت تأثیر سیل ابتدای سال ۱۳۹۸
فصل بار سیل تغییرات عمده و خوبی داشته است، از جمله:
- اصطلاحات بیشتری در بخش تعاریف بیان شده‌اند تا جامعه مهندسی با اصطلاحات هیدرولوژی بیشتری آشنا باشد.
- برای سرعت جریان سیل کمتر و مساوی با ۳ متر بر ثانیه، مقدار بار هیدرودینامیک تعریف شده است.
- مقدار عددی بار ضربه‌ای نرمال و بار ضربه‌ای ویژه تعریف شده است.
- ضرایب اطمینان در مقابل لغزش، واژگونی و لغزش و واژگونی به همراه برکنش کف ارائه شده است.
بهبود بار برف
تغییرات در این فصل نسبتاً قابل توجه بوده است. به چند مورد مهم‌تر اشاره میکنیم:
بار برف بام
1- ضریب ۰.۷ از رابطه مربوط به بار برف بام حذف شد.
2- ظاهر پارامترهای به‌کار رفته برای بار برف بام (ضرایب برف‌گیری، شرایط دمایی، شیب و بار برف مبنا) تغییر کرد.
3- عنوان بار برف زمین به بار برف مبنا تغییر یافت.
4- حداقل مقدار بار برف مبنا بر اساس مطالعات دقیق آماری به ۰.۸ مقدار بار برف مبنا بر اساس تقسیم‌بندی مناطق کشور محدود شد. این محدودیت مربوط به حداقل مقدار بار برف مبنا بر اساس مطالعات دقیق آماری در ویرایش سال ۱۳۹۲ به ۱ برابر محدود شده بود.
حذف بار برف حداقل
بار برف حداقل برای بام‌های با شیب کم به عنوان یک امکان بار برف یکنواخت جداگانه از بار برف بام، حذف شد.
ضرایب مربوط به بار برف بام
گروه ناهمواری محیط که در ویرایش سال ۱۳۹۸، تحت عنوان ناحیه تعریف شده است، به دو ناحیه (به‌جای سه گروه ناهمواری محیط در ویرایش سال ۱۳۹۲) محدود شده و حد وسط (گروه ناهمواری محیط متوسط) حذف شد. در ضمن، ضریب مربوط به گروه ناهمواری محیط زیاد (ناحیه پرتراکم) برای بام برف‌گیر از ۱.۲ به ۱.۱ کاهش یافت.
ضریب شرایط دمایی و ضریب شیب مربوط به بام مسطح بدون تغییر خاصی بوده است.
برای طراحی طره لبه پایین بام که در امکان تجمع برف وجود دارد، شکل‌های مناسبی ارائه شده که فهم موضوع را سهل می‌نماید.
بارگذاری نامتوازن بار برف
برای بارگذاری نامتوازن بار برف مربوط به بام‌های با شیب دو یا چند طرفه، بام‌های قوسی، بام‌های دندانه‌دار، کنگره‌ای و تاوه‌چین و همچنین گنبدها شکل‌های مناسبی جهت سهولت فهم موضوع ارائه شده است.
عنوان “بارگذاری جزیی” به “نامناسب‌ترین وضع بارگذاری” تغییر یافت و شکل‌های مربوط به حالات مختلف ارائه شد.
عنوان “بام پایین‌تر ساختمان” به “بام پایین‌تر در ساختمان‌های با بام پله‌ای” تغییر یافت و شکل‌های مربوط به این وضعیتِ انباشتگی برف در بام‌های پایین‌تر ارائه شد.
عنوان “ساختمان‌های مجاور” به “بام پایین‌تر در ساختمان‌های مجاور” تغییر یافت و شکل‌های مربوط به این وضعیتِ انباشتگی برف در بام‌های پایین‌تر ارائه شد.
عنوان “بالاآمدگی و دست‌انداز بام” به “انباشتگی برف در اطراف قسمت‌های بالاآمده و دست‌انداز بام” تغییر یافت و لحاظ آن به مناطق ۴، ۵ و ۶ محدود شد و مناطق ۱، ۲ و ۳ از این حالت بار برف معاف شدند.
لحاظ بار برف لغزنده به مناطق ۴، ۵ و ۶ محدود شده و مناطق ۱، ۲ و ۳ از این حالت بار برف معاف شدند.
عنوان “بام‌های موجود” به “بام ساختمان‌های موجود” تغییر یافت و لحاظ آن به مناطق ۵ و ۶ و مناطق ۳ و ۴ با شرایط خاصی محدود شد و مناطق ۱ و ۲ از این حالت بار برف معاف شدند. در ضمن برای این حالت بار برف شکل مناسب ارائه شد.
بار باران، بار یخ
در فصل مربوط به بار باران، رابطه و جدول مربوط به دبی جریان آب باران حذف شده است با این توضیحات که هماهنگ با شرح وظایف و مسئولیت‌های مهندسان تأسیسات بهداشتی برای تعیین دبی آب باران و سیستم تخلیه آن در بام‌ها، وظیفه طراح صرفاً تعیین بارهای ناشی از باران طرح است.
در فصل مربوط به بار یخ، به جز حذف لزوم لحاظ بار برف برای منطقه ۳ برفی و لحاظ بارگذاری جزیی یخ، تغییر خاص دیگری رخ نداده است.
اَبَر بارِ باد
این فصل با تغییرات مفصلی همراه بوده که در ذیل به برخی از اهم آنها اشاره میکنیم.
در مورد روش محاسبه بار باد، برای ساختمان‌های بلند که ارتفاع آنها بیشتر از ۶۰ متر یا۴ برابر عرض مؤثر آنها بوده و در سازه ساختمان‌های نرم که زمان تناوب ارتعاش طبیعی آن بزرگتر از ۱.۵ ثانیه باشد و در سازه‌های غیرساختمانی نرم که زمان تناوب ارتعاشات طبیعی آنها بیش از ۱ ثانیه است، آیین‌نامه روش استاتیکی را کافی ندانسته و یکی از دو روش “تأثیرات دینامیکی بار باد” و “روش تجربی و استفاده از تونل باد” را الزامی می‌داند.
در ضمن، در مورد سازه‌های با زمان تناوب بیش از ۴ ثانیه و ارتفاع بیش از ۶برابر عرض مؤثر ساختمان، روش تجربی مثل تونل باد الزامی است.
ضمناً در این بخش، روابطی تجربی برای بزرگترین زمان تناوب اصلی ساختمان یا سازه برای ساختمان‌های با ارتفاع کمتر از ۱۲۰ متر ارائه شد که تفاوت فاحشی با روابط تجربی ارائه‌شده در استاندارد ۲۸۰۰ دارند.
جدول مربوط به سرعت و فشار مبنای باد بسیار کامل‌تر شده و تعداد ایستگاه‌ها از ۵۸ به ۳۰۵ ایستگاه افزایش یافته است. این اطلاعات منجر به برآورد دقیق‌تر بار باد در محل مورد نظر خواهد شد.
در رابطه مربوط به فشار یا مکش خارجی و رابطه مربوط به فشار یا مکش داخلی، به جای ضریب بادگیری سه ضریب تحت عناوین “ضریب اثر تغییر سرعت”، “ضریب پستی و بلندی” و “ضریب هم‌راستایی” بیان شده‌اند.
بار زلزله در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان (ویرایش ۱۳۹۸)
در ویرایش سال ۱۳۹۸ مبحث ششم نیز همچنان فصل بار زلزله وجود دارد.
از تغییرات این فصل می‌توان به ارائه ترکیب مؤلفه قائم و افقی بار زلزله و همچنین نحوه ورود ضریب اضافه مقاومت در ترکیبات بار ارائه‌شده در فصل دوم اشاره کرد.
همچنین در این فصل، برای ساختمان‌های با اهمیت خیلی زیاد و زیاد و همچنین ساختمان‌های با اهمیت متوسط دارای تعداد طبقات ۵ و بیشتر، طراحی اجزای غیرسازه‌ای برای زلزله طرح الزامی شده است.
حذف بار انفجار
با توجه به گسترش و تفصیل مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان، مختصر توضیح در مورد بار انفجار از مبحث ششم حذف شده است.
دیدگاهتان را بنویسید